Waarom snoeien?
Snoeien is misschien (nog) niet een favoriet klusje, maar je zult jezelf dankbaar zijn als je het resultaat ziet! Dit is waarom je de meeste tuinplanten moet snoeien:
- Het snoeien van uitgebloeide bloemen kan tweede bloei stimuleren, waardoor je extra lang van de bloei geniet.
- Snoeien zorgt voor betere, gezondere groei en mooiere bloei (snoeien doet bloeien).
- Planten worden vaak te groot en/of gaan woekeren als je ze niet snoeit.
- Het snoeien van fruitbomen zorgt voor meer, grotere en zoetere vruchten.
- Voor sommige planten (bijvoorbeeld lavendel) geldt dat snoeien ervoor zorgt dat ze niet verhouten/kaal worden.
Snoeien en snoeiwonden: de basisregels
Belangrijk om je te beseffen, is dat je door te snoeien een ‘snoeiwond’ maakt. Het duurt even voordat een plant, struik of boom deze wond heeft hersteld. Met het oog op deze ‘wond’ zijn er een aantal snoeiregels die vrijwel altijd van toepassing zijn:
- Snoei nooit in de volle (zomer)zon of tijdens een zeer warme periode: door snoeiwonden droogt een plant sneller uit.
- Snoei nooit in een periode met vorst: je wilt voorkomen dat de snoeiwond invriest en de tak afsterft.
- Snoei nooit wanneer het regent of op een zeer natte dag: als de lucht vochtig is dringen er makkelijker ziektes binnen via een snoeiwond.
- De beste tijd om te snoeien is dus op een bewolkte dag, in een week waarin het niet veel regent, het niet erg warm is en er geen vorst is.
Welke soorten snoei zijn er?
Er bestaan verschillende manieren van snoeien, denk aan knippen, vormsnoei en toppen. Welke soort snoei het beste is, is afhankelijk van het soort plant en de specifieke omstandigheden van de plant:
- Knippen: door het afknippen van uitgebloeide takken wordt de bloei verlengd. Dit geldt voor diverse tuinbloeiers, zoals vrouwenmantel, duizendblad, tuingeranium, lathyrus en dahlia.
- Verjongingssnoei: deze snoei is noodzakelijk voor de meeste vaste planten, heggen en struiken, omdat ze (voor of na de bloeiperiode) moeten worden teruggesnoeid en/of uitgedund. Ook moeten dode of zieke takken verwijderd worden om gezonde groei te bevorderen. Deze snoei is seizoensgebonden en vindt vaak plaats in het voorjaar en/of najaar.
- Vormsnoei: bij vormsnoei is het doel om planten zo compact en dicht mogelijk te houden, zodat er geen gaten ontstaan en je strakke vormen kunt maken (bolvorm, spiraalvorm etc.). Planten als hulst, taxus en buxus zijn perfect geschikt voor deze snoei. Vormsnoei doe je idealiter zo’n 3-4 keer per jaar.
- Onderhoudssnoei: onderhoudssnoei is een lichte snoei die je doet om de gezondheid van je planten te bevorderen, wanneer je merkt dat het nodig is. Denk aan het weghalen van oude plantdelen of takken, het inkorten van planten en het weghalen van beschadigde takken. Een onderhoudssnoei is noodzakelijk voor gezonde groei en een mooie bloei van veel planten, struiken en bomen.
- Drastisch snoeien: voor sommige snelgroeiende planten of struiken, zoals vlinderstruik, is alleen een onderhoudssnoei niet genoeg en moet er drastisch gesnoeid worden (zo’n 80-90% van de plant mag weggehaald worden), waardoor alleen het takkengestel overblijft.
- Veiligheidssnoei: je kunt dit zien als een periodieke controle van je planten, struiken en bomen. Dit kan bijvoorbeeld slim zijn na een stormachtige dag of na een langdurige periode van regen of hitte. Haal beschadigde, zieke en/of te laag hangende stengels of takken weg en check je planten op hun gezondheid en veiligheid, zodat ze geen risico vormen.
- Toppen: toppen betekent dat je het bovenste gedeelte van de plant weghaalt, waardoor de plant tot struik kan groeien. De plant groeit dan namelijk minder in de hoogte, en meer in de breedte (er worden sneller zijtakken gevormd). Toppen kan met een snoeischaar (bij heesters) of met de hand (bij jonge, zachte planten). Het ideale moment om je plant te toppen is doorgaans in het voorjaar, vlak voor de bloei.
- Knotten: bij sommige bomen is een lichte snoei niet voldoende en is het nodig om te knotten. Dat wil zeggen: takken afzagen tot aan de hoofdstam (oorsprong) van de boom. Dit wordt bijvoorbeeld vaak gedaan bij wilgen. Knotten doe je om te voorkomen dat de boom te groot wordt en takken te zwaar worden. Bovendien bevordert knotten de aanmaak van stengels en kleurrijke en grote bladeren.
Wanneer snoeien: basisregels
Er bestaan geen vaste regels voor het moment waarop je moet snoeien, omdat de beste snoeitijd van een plant, haag, struik of boom varieert per soort. Snoeiwonden kunnen zich in de winter niet snel helen, waardoor de winter vaak niet het juiste moment is om te snoeien.
Om te bepalen wanneer je een plant, haag of struik het beste kunt snoeien, kun je het beste kijken naar de bloeiperiode. Grofweg kun je de volgende stelregels aanhouden:
- Voorjaarsbloeiers: planten die vroeg in het jaar bloeien (voor 21 juni), snoei je in de zomer, na de bloei. De bloemknoppen zijn al in het voorgaande jaar gevormd en openen zich in de lente. Voorbeelden: Chinees klokje (Forsythia), sering en jasmijn.
- Zomer- en najaarsbloeiers: planten die in de zomer of het najaar bloeien (na 21 juni), snoei je in het voorjaar, voor de bloei wanneer er geen vorst meer verwacht wordt (maart/april). Deze planten bloeien meestal op eenjarig hout: de bloemknoppen worden in de lente van hetzelfde jaar van de bloei gemaakt. Voorbeelden: vlinderstruik, pluimhortensia en hibiscus.
- Winterbloeiers: planten die in de winter bloeien, zoals toverhazelaar en winterjasmijn, kun je na de bloei weer in vorm snoeien.
Fruitbomen snoeien
Hoe en wanneer je een fruitboom snoeit is afhankelijk van de leeftijd van de boom en het type fruit (pitvrucht of steenfruit). Fruitbomen met pitvruchten zoals appelboom en perenboom, snoei je op een andere manier dan fruitbomen met steenvruchten (harde kern of pit), zoals pruimenboom, kersenboom, abrikozen, perziken en notenbomen.
Appelboom snoeien en perenboom snoeien
- Je kunt appel- en perenbomen een of twee keer per jaar snoeien (‘s winters en in de zomer).
- De wintersnoei (februari/maart) is het belangrijkst voor jonge bomen, omdat dit de groeistimulerende snoei is. De zomersnoei is belangrijker voor oudere bomen, omdat deze groei de fruitproductie stimuleert.
- Jonge appel- en perenbomen (0-4 jaar) moeten in vorm gesnoeid worden. Kies een aantal goed verdeelde takken die het ‘gestel’ vormen en snoei de rest weg. Wil je meer vertakkingen, snoei dan de top van de boom eruit (bovenste takken), zodat er genoeg licht en lucht op de kroon van de boom komt.
- Oudere appel- en perenbomen (vanaf 4 jaar) hebben slechts een lichte verjongingssnoei nodig. Verwijder dode takken en kruisende takken en zorg ervoor dat de kroon open blijft. Verkort oude takken die geen vruchten meer geven tot een jonge zijtak. Knip de zijtakken terug tot zo’n 3 knoppen/verdikkingen (knip af vlak boven een knop).
Pruimenboom, kersenboom en andere steenvruchten snoeien
- Steenfruit snoei je liever niet in de winter, omdat deze bomen gevoelig zijn voor schimmel. Snoei steenfruit bij voorkeur na de oogst in augustus of september.
- Over het algemeen heeft steenfruit minder snoei nodig dan pitvruchten.
- Perzikenboom en abrikozenboom snoei je het beste direct na de oogst (augustus of uiterlijk half september).
- Pruimenboom en kersenboom snoei je zo min mogelijk, alleen als het qua onderhoud nodig is. Haal eventuele zieke of beschadigde takken weg en doe dit uiterlijk half september.
- Notenbomen behoeven in principe geen snoei. Toch snoeien? Doe dit dan in het najaar, na de oogst.
Aandachtspunten en tips tijdens het snoeien
Ga je een struik, boom of plant in vorm snoeien, dan zijn er een aantal zaken waar je op kunt letten:
- Zorg altijd voor scherp en schoon snoeigereedschap.
- Snoei takken schuin af (in plaats van recht). Dit helpt schimmelinfecties te voorkomen, doordat water minder makkelijk op de snoeiwond blijft staan.
- Verwijder eerst dode, beschadigde en/of zieke takken of stelen.
- Snoei je een struik of plant in vorm, let er dan op dat je een natuurlijke vorm behoudt. Bekijk de plant tijdens het snoeien af en toe van een afstandje en van verschillende kanten, zodat je de vorm goed in acht kunt houden.
- Snoei takken die naar binnen groeien of elkaar kruisen weg. Dit helpt schimmelgroei te voorkomen.
- Voor takken die dikker zijn dan 5 centimeter kun je beter geen snoeischaar maar een takkenschaar of zaag gebruiken.
- Knip takken weg vlak boven een knop (ook wel verdikking of oog genoemd). Vanaf het oog loopt de tak namelijk opnieuw uit. Een oog is te herkennen aan een verdikking van de tak, waar nieuwe scheuten ontstaan.
- Snoeiwonden die groter zijn dan 10 centimeter groeien niet snel meer uit. Probeer dat te voorkomen door op tijd te snoeien. Moet je dikke takken van een boom snoeien? Schakel dan bij voorkeur een expert in.
- Ga je een boom snoeien, snoei dan met mate. Haal niet meer dan ⅓ van de kroon in een keer weg.
- Maak snoeigereedschap schoon en droog na gebruik. Dit is zeker belangrijk als je een zieke boom of struik gesnoeid hebt.
Snoeien: het juiste gereedschap
Snoei altijd met schoon (geen roestplekken) en scherp gereedschap, zoals een snoeischaar (voor dunne en middeldikke stelen en takken), takkenschaar (voor dikkere takken van struiken of bomen), een (elektrische) zaag (voor dikke takken) of heggenschaar (voor een grote heg).
Niet alleen gereedschap, ook beschermende tuinhandschoenen en een trapje kunnen handig zijn. Tip: gebruik een zeil om snoeiafval op te vangen, zo kun je het makkelijk en snel afvoeren (in de groene kliko).
Snoeigereedschap schoonmaken: zo doe je dat
Zitten er roestplekken op je gereedschap? Haal die dan weg met een staalborstel. Is je snoeigereedschap niet scherp genoeg? Slijp deze dan of laat deze slijpen. Om zo schoon mogelijk te werken kun je het gereedschap na iedere soort plant schoonmaken met ontsmettingsalcohol. Zo voorkom je verspreiding van eventuele plantenziektes.
Snoeien van populaire tuinplanten
Zoveel planten, zoveel richtlijnen voor snoei. Het is onmogelijk ze hier allemaal toe te lichten, vandaar dat we hieronder de snoeiwijze voor de planten beschrijven waar het meest naar gevraagd wordt:
- Hortensia snoeien: belangrijk bij het snoeien van hortensia’s is of de hortensia bloeit op oud hout of op nieuw hout. Bekijk onze plantenwijzer hortensia voor informatie en tips voor het snoeien van hortensia’s.
- Vlinderstruik snoeien: vlinderstruik groeit snel en snoei is essentieel. Bekijk de plantenwijzer vlinderstruik voor alle informatie over het snoeien van vlinderstruik.
- Lavendel snoeien: lavendel gaat verhouten wanneer je niet snoeit. Bekijk de plantenwijzer lavendel voor tips en informatie over het snoeien van lavendel.
- Sering snoeien: hoe je een sering snoeit is afhankelijk van hoe oud de plant is en wat je wensen zijn met betrekking tot de grootte. Bekijk de plantenwijzer sering en ontdek hoe je sering snoeit.
- Blauwe regen snoeien: blauwe regen behoort tot de snelst groeiende klimplanten. Een juiste snoei is daarom noodzakelijk! Bekijk de plantenwijzer blauwe regen voor informatie en tips.
- Beukhaag of haagbeuk snoeien: een beukhaag (behoudt blad en verkleurt van groen naar bruin) of haagbeuk (laat blad ‘s winters vallen) snoei je bij voorkeur twee keer per jaar: de eerste keer in mei/juni, vóór de langste dag (21 juni). Vervolgens loopt de haag opnieuw uit en kun je de haag eventueel in september nogmaals snoeien, zodat deze netjes de winter ingaat en snoeiwonden helen voordat het gaat vriezen.
Meer inspiratie en tips
Klaar met snoeien? Dan ben je vast benieuwd naar meer inspiratie om je tuin te laten stralen. Ontdek deze kant-en-klare plannen voor een border of geveltuin, of bekijk andere manieren om te vergroenen. Tijd om naar binnen te gaan? Plof op de bank en lees alles over de nieuwste trends voor bloemen en planten.
