Wat gebeurt er met planten als het vriest?
Bij lage temperaturen (rond de 0°C en daaronder) zet water uit in de vaatbundels van de planten. Daardoor ontstaan er scheuren en kunnen de cellen van de planten knappen, waardoor planten kunnen afsterven. Voor planten in potten is het risico op vorstschade doorgaans groter dan voor planten in de volle grond.
Winterharde planten: geen bescherming nodig
Volledig winterharde planten zijn vaste planten, heesters of coniferen die je in de winter en tijdens vorstperiodes gewoon kunt laten staan. Hun wortels kunnen namelijk tegen vorst en soms hun bovengrondse delen zoals bladeren ook. Sommige winterharde planten verliezen wel hun blad, maar dat komt in de lente gewoon weer terug. Andere winterharde planten zijn wintergroen (ze behouden hun blad in de winter), waardoor ze zorgen voor groen op je terras.
Voorbeelden van winterharde vaste planten
- Voorbeelden van winterharde vaste planten: Vrouwenmantel, Zonnehoed, Hosta, Phlox, Rudbeckia en Sedum.
- Voorbeelden van winterharde én wintergroene vaste planten: Bergenia, Iberis, Heuchera, Vinca en Blauw schapengras.
Voorbeelden van winterharde heesters (struiken)
- Voorbeelden van winterharde heesters (struiken): Esdoorn, Vlinderstruik, Blauwe spirea, Sneeuwbal, Hibiscus, Lavendel, Roos, Hortensia en Bosrank
- Voorbeelden van winterharde én wintergroene heesters (struiken): Buxus, Rhododendron, Skimmia, Pieris, Hebe, Klimop, Photinia, Prunus, Euonymus en Sneeuwbal.
Matig winterharde planten beschermen tegen vorst
Niet alle winterharde planten zijn even winterhard. Sommige groene vrienden kunnen best tegen een stootje, maar bevriezen als het langdurig vriest of als er sprake is van strenge vorst. Matig winterharde planten kun je beschermen op verschillende manieren:
- Leg een dikke laag bladeren (bladcompost) rond de voet van matig winterharde vaste planten.
- Houd heesters zoveel mogelijk uit de wind en dek ze af met een rietmat of vliesdoek. Rondom de voet kun je een bladerdek leggen.
- Staat je matig winterharde plant in een pot? Zet 'm dan op een beschutte plek (waar de plant goed beschermd is tegen wind), het liefst zo dicht mogelijk tegen het huis aan of onder een overkapping, omdat het daar warmer is.
- Pak je planten in potten warm in, zodat je ze zoveel mogelijk weghoudt van de vrieskou. Heel geschikt daarvoor is noppenfolie, omdat dit werkt als een lekker warme jas. Hoe je dat doet lees je in het onderstaande stappenplan. De eerstvolgende keer dat er pakketten bij je worden bezorgd, moet je de verpakkingsfolie gewoon bewaren. Doe je ook meteen aan upcycling!
Voorbeelden van matig winterharde planten
Voorbeelden van matig winterharde planten zijn: Salie, Fuchsia, Ijzerhard, Lampenpoetsersgras, Abelia, Hebe (struikveronica), Vlinderstruik, en Caryopteris (baardbloem).
Plant beschermen tegen vorst met noppenfolie: stappenplan
- Verzamel een rillerige plant, een paar lange stokken, een tuinschaar, noppenfolie (of wat plastic zakken) en wasknijpers.
- Duw de stokken rond de plant in de aarde, zodat je een raamwerk krijgt waar het plastic overheen kan.
- Plaats de pot op het folie of in de plastic zak en drapeer die om het raamwerk heen. Om te zorgen dat alles stevig blijft zitten kun je het plastic met een aantal wasknijpers vastklemmen aan de stokken.
- Rol het folie uit tot boven de plant en zet alles vast met wasknijpers, zodat het geheel min of meer luchtdicht is afgesloten. Klaar is je nachtvorstscherm!
Niet-winterharde planten beschermen tegen vorst
Niet-winterharde planten, zoals Mediterrane tuinplanten en tropische tuinplanten, zijn geen fan van kou, regen en wind. Daarom moet je ze beschermen wanneer de kou intreedt. Let op: bescherm je planten voordat de eerste vorst intreedt, bijvoorbeeld wanneer de temperatuur onder de 5°C zakt. Daardoor zijn de planten al beschermd tijdens koude nachten. Vorstschade voorkomen is beter dan genezen!
Niet-winterharde planten in pot laten overwinteren: zo doe je dat
Bekijk de onderstaande tips voor het beschermen van niet-winterharde planten in pot:
- Laat niet-winterharde potplanten binnen overwinteren op een lichte plaats (bijvoorbeeld in een kas, serre of lichte schuur) bij een temperatuur van 5-10°C. Voeding geven is niet nodig, maar geef je planten wel af en toe een slokje water zodat ze niet uitdrogen.
- Geen beschikking over een binnenruimte (zoals een kas of schuur) om je potplanten te laten overwinteren? Dan kun je de plantenpot(ten) in noppenfolie wikkelen. Dit dient als isolatie en beschermt de wortels van de plant tegen bevriezing. Extra tip: zet de potten, indien mogelijk, dicht bij elkaar. Zo bieden de planten elkaar extra bescherming.
- Niet-winterharde tropische potplanten zoals Strelitzia en bananenplant mogen tijdens hun winterse siësta zelfs wat warmer staan, bijvoorbeeld naast je bank. Zorg er wel voor dat de aarde vochtig blijft.
- Tip: let op voor verstekelingen bij het binnenzetten van je buitenplanten, oftewel: zorg ervoor dat er geen ongedierte op de buitenplanten zit. Voor je het weet moet je met een luizenkam aan de slag.
Niet-winterharde planten in de volle grond laten overwinteren: zo doe je dat
Staat een niet-winterharde plant in de volle grond? Dan kun je de volgende dingen doen om je plant te beschermen tegen kou en vorst:
- Dek de plant (of boom) af met een vliesdoek of beschermhoes rondom de stam en takken. Een beschermhoes of vliesdoek is ademend, houdt warmte van de zon vast en biedt de plant de juiste bescherming, waardoor je de kans op vorstschade sterk verkleint.
- Afdekken met jute zakken kan eventueel ook, maar zorg ervoor dat het jute niet te zwaar is, want dan kan het schade toebrengen aan de plant.
- De voet van de plant of de boom kun je afdekken met houtsnippers, een laag bladeren of stro. Dit verhoogt de bodemtemperatuur en houdt tegelijkertijd de grond voldoende vochtig.
Voorbeelden van niet-winterharde planten die moeten overwinteren
Voorbeelden van niet-winterharde Mediterrane en tropische planten die moeten overwinteren zijn: Citrus, Laurier, Olijf, Oleander, Agapanthus, Chinese Roos, Solanum, Engelentrompet, Vredespalm, Rozemarijn, Strelitzia en Bananenplant. Ook de meeste zomerbloeiende bloembollen, zoals Gladiolen en Dahlia's, zijn niet-winterhard. Lees hieronder meer over het rooien en bewaren van bloembollen.
Zomerbloeiende bloembollen: rooien en bewaren
Over het algemeen geldt dat voorjaarsbloeiende bloembollen, zoals narcis en hyacint, 's winters in de grond kunnen blijven. Alleen tulpenbollen houden niet van vorst en kun je beter uit de grond halen. Voor de meeste zomerbloeiende bloembollen geldt dat je ze het beste uit de grond kunt halen (rooien) en vervolgens bewaart op een droge plek. Doe dit voordat de eerste vorst intreedt. Je kunt de bollen (of knollen) weer uitplanten wanneer de kans op vorst geweken is. Doorgaans is dit in mei, na IJsheiligen. Vanaf juli zullen de zomerbloeiers dan weer shinen in je tuin.
Bloembollen uit de grond halen: stappenplan
Heb je vorstgevoelige, zomerbloeiende bloembollen of -knollen in je tuin staan, zoals gladiolen en dahlia's? Bekijk het onderstaande stappenplan voor het rooien van bloembollen of -knollen. Voor het gemak spreken we hieronder over bloembollen:
- Haal de bollen voorzichtig uit de grond met een spade.
- Maak de bollen schoon door de aarde er voorzichtig af te halen.
- Inspecteer de bollen: gooi bollen weg die rotten en die er zacht of beschadigd uitzien.
- Knip het restant van de stengels af tot zo'n 5 centimeter boven de bol.
- Bewaar de bol op een droge, koele en vorstvrije plek (bijvoorbeeld in een schuur of onverwarmde garage). Zorg ervoor dat ze genoeg zuurstof krijgen. Bewaar ze bijvoorbeeld in een papieren zak of kartonnen doos, maar niet in een plastic zak of in plasticfolie.
- In het late voorjaar (nadat de kans op vorst geweken is) kun je de bollen opnieuw planten. Dit is doorgaans na IJsheiligen.
Snoeien in de herfst: ja of nee?
Sommige winterharde planten kun je in de herfst snoeien, daar blijven ze gezond door. Bladheesters bijvoorbeeld. Je knipt ze in vorm of geeft ze een verjongingskuur door ze flink terug te snoeien. Bloeiende heesters snoei je het beste direct nadat ze gebloeid hebben. Daarnaast kun je heggen prima terugsnoeien in september. Gebruik een goede, scherpe snoeischaar om je groene vrienden gezond te houden. Meer weten over snoeien, welke planten wanneer snoeien en het juiste gereedschap om te snoeien? In dit artikel met informatie, tips en tricks over snoeien lees je er alles over.
Meer plantentips voor de herfst en winter
Op zoek naar meer plantentips voor stralende tuinplanten deze herfst en winter? Bekijk deze 10 activiteiten om je tuin herfst- en winterklaar te maken, ontdek met welke planten je jouw tuin diervriendelijk maakt in de herfst en winter en bekijk 9 prachtige herfstplanten die kleur geven aan je tuin tijdens de koudere maanden van het jaar.
