clematis: kenmerken en bloei
Clematis, ook wel bosrank, is een groenblijvende klimplant. De Latijnse naam clematis is afgeleid van het Grieks 'clématis' dat rankende of klimmende plant betekent. Clematis staat bekend om zijn opvallende bloemen en variatie aan kleuren en vormen. De bloemen hebben meestal een stervorm of klokvorm, afhankelijk van de soort. Vaak heeft de bloem vier bloemblaadjes rond een geel hartje, maar er zijn ook dubbelbloemige varianten in verschillende kleuren met franjes in het midden. De bloemkleur varieert van wit tot roze, paars, dieprood en blauw. De prachtige bloemen kunnen zeer klein zijn, maar kunnen ook groter zijn dan 20 centimeter doorsnee.
Clematis behoort tot de ranonkelfamilie (Ranunculaceae), waartoe ook planten als anemoon, boterbloem, akelei en ridderspoor behoren. De bloeitijd van clematis verschilt per soort. Sommige soorten bloeien in het voorjaar, andere soorten in de zomer of herfst. De bloeiperiode varieert van een aantal weken tot een aantal maanden, afhankelijk van de omstandigheden.
Clematis doet het goed in de tuin of op het balkon en heeft niet veel verzorging nodig. De houtige bladranken zoeken zelf naar houvast, winden zich makkelijk ergens omheen en klimmen zo vlot omhoog of langs een boog, pergola of andere vorm.
soorten clematis
Er bestaan ruim 250 verschillende soorten clematis, waardoor er een enorme verscheidenheid aan kleur en vorm te vinden is. Wat de soorten van clematis betreft wordt vaak onderscheid gemaakt naar bloeitijd. Zo zijn er de vroegbloeiende soorten (voorjaar), middelbloeiende soorten (late lente én late zomer) en laatbloeiende soorten (late zomer- begin herfst). Wat betreft clematis soorten op basis van eigenschappen en uiterlijke kenmerken, worden vele hoofdsoorten onderscheiden, waarvan de onderstaande zeer populair zijn:
- Clematis armandii (vroegbloeiend): deze groenblijvende soort bloeit tussen februari-april en heeft kleine tot middelgrote, stervormige witte bloemen, vaak met een lichte geur.
- Clematis alpina (vroegbloeiend): deze soort bloeit doorgaans tussen april-juni en is te herkennen aan de kleine, klokvormige bloemen in blauw, paars of wit.
- Clematis montana (vroegbloeiend): deze soort bloeit doorgaans in mei en heeft grote, vaak dubbele bloemen in roze, wit of rood. De bloemen hebben een sterke geur.
- Clematis viticella (laatbloeiend): deze soort bloeit tussen juli en september. Clematis viticella bloeit rijkelijk met middelgrote bloemen in paars, roze, rood en wit.
- Clematis jakcmanii (laatbloeiend): deze soort bloeit tussen juli en september en is te herkennen aan de grote, dieppaarse bloemen met contrasterende, gele meeldraden.
clematis planten: standplaats en tips
Van plan om clematis te planten in je tuin of op je balkon? Bekijk dan deze tips en stappenplannen voor het aanplanten van planten, en bekijk de onderstaande tips voor de beste standplaats van clematis.
- Clematis gedijt het beste op een plek in de zon of halfschaduw. Het groen en de bloemen mogen in de volle zon staan, maar de wortelzone houdt van koelte. Zet bijvoorbeeld voor clematis een struik die schaduw biedt, of dek de voet van clematis af met stenen, een laag mulch of een laaggroeiende bodembedekker.
- Clematis is een klimplant. Kies daarom een plek waar clematis de hoogte in kan, met houvast (raamwerk, touwtje, ijzerdraad, hek) om zich omheen te wikkelen.
- Plant clematis bij voorkeur op een plek uit de wind en op een goed doorlatende (gedraineerde), liefst kalkrijke bodem.
- Plant clematis bij voorkeur in de herfst, wanneer de grond nog warm en genoeg vochtig is. In de lente planten kan eventueel ook, maar dan moet je de plant waarschijnlijk de eerste periode wat vaker water geven.
Verzorging clematis
Clematis in je tuin geplant? Dan wil je natuurlijk maximaal van je groene (en bloeiende) klimmer genieten. Bekijk de onderstaande tips voor de verzorging van clematis.
- Clematis een stevige drinker, laat de aarde daarom tijdens warme, droge periodes nooit uitdrogen. Zorg ervoor dat de grond vochtig is, maar niet te drassig, want dat dan wortelrot veroorzaken.
- Geef clematis tijdens de groeiperiode (doorgaans in het voorjaar) extra voeding (organische meststof). Tijdens de bloei hoef je de plant geen voeding te geven.
- Clematis is winterhard. Dat wil zeggen dat de plant tegen vorst kan en niet afgedekt hoeft te worden.
- Niet alle clematis soorten zijn wintergroen, maar diverse vroegbloeiende soorten, zoals Clematis armandii, zijn groenblijvend.
clematis snoeien: wanneer en hoe?
Het snoeien van clematis is belangrijk voor gezonde groei en mooie bloei. Sommige soorten clematis bloeien alleen op de scheuten die het vorige jaar zijn gevormd (vroegbloeiende soorten). Andere soorten bloeien alleen op de scheuten van hetzelfde jaar (laatbloeiende soorten). Wanneer en hoe je clematis snoeit, is afhankelijk van de groep waarin je clematis valt. De bloeitijd van je clematis bepaalt tot welke groep de clematis behoort.
- Groep 1 (bloeit in april en mei): clematis soorten die bloeien in het voorjaar (vaak kleinbloemige soorten), bloeien op de stengels die het jaar ervoor zijn gevormd. Deze clematissen mogen direct na de bloei lichtjes worden gesnoeid (in de zomer). Verwijder alle dode en zwakke scheuten en knip de takken terug tot vlak boven een dikke knop. Als het nodig is om de struik te verjongen kun je oude takken helemaal wegsnoeien tot vlak boven de grond. Snoei deze groep niet helemaal terug, zoals bij groep 3.
- Groep 2 (bloeit in mei-juni en nog een keer in september)
:clematis soorten die bloeien in de late lente of vroege zomer en een tweede bloei hebben in de nazomer (vaak grootbloemige soorten), bloeien op de stengels die het jaar ervoor en in hetzelfde jaar gevormd zijn (dus op oud en nieuw hout). Deze groep mag twee keer licht gesnoeid worden:- Verwijder direct na de bloei de uitgebloeide takken. Knip ze terug tot vlak boven een knop (direct onder de bloem).
- In het voorjaar, voor de groei, kun je alle dode en zwakke takken inkorten tot vlak boven een dikke knop. Snoei deze groep niet helemaal terug, zoals bij groep 3.
- Groep 3 (bloeit tussen juli en september) clematis soorten die bloeien in de late zomer of herfst, bloeien op de scheuten die in het voorjaar van dat jaar zijn gevormd. Deze groep mag in het volgende voorjaar gesnoeid worden (februari of maart), in een vorstvrije periode en vlak voordat de plant in de lente begint te groeien. Snoei alle scheuten terug tot zo'n 40 centimeter boven de grond, knip af vlak boven een dikke knop.
clematis stekken: zo doe je dat
Wil je jouw clematis vermeerderen door de plant te stekken? Dat kan en is niet zo moeilijk als het misschien lijkt. Meer weten over stekken? In dit artikel met uitleg en 6 manieren om te stekken, inclusief benodigdheden om te stekken, lees je er alles over.
- De late lente of vroege zomer (eind mei/juni) is de beste tijd voor het stekken van clematis. De stengels zijn dan al wat gegroeid en op dat moment zit de plant in zijn groeiperiode, waardoor de wortels zich sneller zullen ontwikkelen.
- Welke soort clematis je ook hebt: het stekken van clematis door de bladknoppen te stekken is een goede manier om clematis te stekken door middel van stengelstek. Dat gaat als volgt:
- Kies een gezonde, sterke stengel waar meerdere bladknoppen aan zitten. Je hebt de grootste kans op steksucces als je stekken neemt van uitlopers die vlakbij de basis van de plan zitten.
- Zorg ervoor dat de stengel minimaal 15 centimeter lang is.
- Verwijder eventuele onderste bladeren van het stekje.
- Maak een klein sneetje in de onderkant van de stengel van het stekje en dip de onderkant in stekpoeder, om wortelvorming te bevorderen.
- Zet het stekje in een potje met vochtige potgrond en geef het stekje een warme en lichte plek (niet in direct zonlicht).
- Houd de potgrond vochtig totdat de stek wortels vormt.
- Wanneer het plantje goed groeit en wortels gevormd zijn, kun je het stekje overpotten in een grotere pot of in de volle grond. Je kunt voelen of het stekje goed geworteld is door lichtjes aan de stek te trekken. Voel je weerstand? Dan heeft de stek wortels gevormd.
Verzorging van clematis als snijbloem in een vaas
Clematis is niet alleen een populaire klimplant, maar ook populair als snijbloem in de vaas. Ook in de vaas reikt de bloem sierlijk omhoog, alsof ze je tegemoet wil komen. Wil je zo lang mogelijk van haar schoonheid genieten? Ontdek dan hoe je bloemen zo lang mogelijk mooi houdt in je vaas, en lees de onderstaande verzorgingstips voor clematis:
- Snijd de stelen van clematis schuin af met een schoon en scherp mes.
- Haal de onderste bladeren van de steel, zodat er geen bladeren in het vaaswater hangen.
- Zet clematis in een schone vaas met water op kamertemperatuur.
- Voeg snijbloemenvoeding toe om de houdbaarheid van de bloemen te verlengen.
- Gaat clematis slap hangen? Snijd dan opnieuw een stukje van de steel schuin af met een scherp en schoon mes.
- Zet de vaas niet op de tocht, in direct zonlicht, naast de verwarming of een fruitschaal.
Herkomst clematis
Clematis groeit zowel op het noordelijk als zuidelijk halfrond in gematigde streken. Vermoedelijk groeiden de eerste wilde soorten clematis in China. Van daaruit bereikten ze in de 17de eeuw Japan om een eeuw later het westen te veroveren. Er zijn honderden soorten, waarvan de blauwe Clematis jackmanii al sinds 1862 een vaste bewoner van Europese tuinen is. Dit is een van de oerplanten waar vele nieuwe variëteiten uit zijn gekweekt. Clematis gedijt goed in verschillende klimaten, temperaturen en op verschillende bodems. In bossen, langs rivieren, op bergen, rotsachtige hellingen... De plant straalt vrijwel overal! Dit draagt bij aan de snelle verspreiding van clematis over de hele wereld.
symboliek clematis
Clematis staat symbool voor innerlijke schoonheid, ambitie en intelligentie, voor streven naar het hoogste en het overwinnen van obstakels. Niet gek, want met haar klimmende eigenschappen en sierlijke bloemen is deze symboliek volledig te verklaren.
is clematis giftig?
Ja, clematis is licht giftig voor mens en dier. Hoewel de plant niet extreem giftig is, kan inname of intensief huidcontact van bloemen en bladeren zorgen voor symptomen als huidirritatie, braken, maagklachten en diarree. Raadpleeg bij inname een dierenarts of huisarts.
