Varen: uiterlijke kenmerken
Varens zijn groenblijvende, niet-bloeiende planten die vele soorten kennen. Zo zijn er tuinvarens (tuinplanten) en kamervarens (kamerplanten). Deze gids betreft Varens als kamerplant.
Varens hebben een weelderige en tropische uitstraling, een luchtzuiverende werking en zijn relatief eenvoudig te verzorgen. Ze zijn vooral populair vanwege hun opvallende, aantrekkelijke bladeren. Veel kamervarens, zoals Krulvaren en Adiantum, hebben veervormige bladeren. Doordat deze varens sierlijk over een pot hangen, zijn ze ook perfect geschikt als hangplant of als plant in een hoge pot. Er zijn ook varens met bladeren in de vorm van een hertshoorn (Hertshoornvaren) en Varens met rechtopstaande bladeren (zoals Nestvaren).
Tot welke plantenfamilie behoren Varens?
Varens behoren tot de oudste planten op aarde. Het zijn vaatplanten (Tracheofyten), wat betekent dat ze een vaatsysteem hebben waarmee water en voedingsstoffen door de plant worden getransporteerd. Varens zijn onderdeel van de orde Polypodiales die meerdere plantenfamilies omvat, waaronder Polypodiaceae (de grootste varenfamilie), Dryopteridaceae en Aspleniaceae. Deze families behoort tot de oudste plantenfamilies op aarde, met een geschiedenis die miljoenen jaren teruggaat. Varens behoren dus niet tot een enkele familie, maar tot meerdere plantenfamilies binnen de Polypodiales.
Welke soorten Varens zijn er?
Er bestaan vele soorten Varens die geschikt zijn als kamerplant. Deze soorten verschillen in grootte, vorm, kleur en groeiomstandigheden. Dit zijn de bekendste soorten kamerplant Varens:
- Krulvaren (Nephrolepis): dit is een van de bekendste soorten kamervarens. Krulvaren is makkelijk te herkennen vanwege de honderden golvende/gekrulde blaadjes. De bladeren hebben een frisgroene kleur en weelderige uitstraling. In vergelijking met andere Varens kan deze soort wat meer zonlicht verdragen.
- Blauwvaren (Phlebodium): Blauwvaren staat ook bekend als Zinkvaren. Zijn luchtzuiverende kwaliteit, blauwgroene kleur en prachtig gekrulde of gladde bladeren maken van deze varen een bijzondere verschijning. Er bestaan uiteenlopende soorten Blauwvarens, maar de Phlebodium Aureum 'Blue Star' en 'Davana' komen het meest voor in huiskamers.
- Hertshoornvaren (Platycerium): de inkeping van de bladeren van deze Varen lijken op het gewei van een hert, vandaar de naam Hertshoornvaren. Deze varen heeft een grijsgroene kleur en is een ware eyecatcher. Niet alleen in een pot, maar ook perfect als 'levend gewei' voor in een hangpot aan de muur.
- Nestvaren (Asplenium): deze soort staat ook bekend als Streepvaren. Je herkent de Nestvaren aan zijn glanzende en opstaande bladeren met speelse, golvende vorm. Vanwege de opgaande groei van de bladeren wijkt deze soort af van de meeste andere varens. Asplenium Crispy Wave en Asplenium Nidus zijn twee soorten Nestvarens die we veel terugzien in huiskamers.
- Venushaar (Adiantum): deze sierlijke varen heeft kleine, waaiervormige blaadjes die groeien langs lange, zwarte steeltjes in veervorm. De blaadjes van Adiantum hebben een zachte textuur en frisgroene kleur.
Varen: standplaats en verzorging
Heb je een Varen in huis gehaald? Dan wil je daar natuurlijk zo lang mogelijk van genieten. Bekijk deze basisregels en tips voor de verzorging van kamerplant en bekijk de onderstaande verzorgingstips die specifiek van toepassing zijn op de verzorging van varens als kamerplant:
- Varens gedijen goed op een schaduwrijke plek, maar kunnen ook op een wat lichtere plek staan. Vermijd een plek met direct zonlicht, want daardoor verbranden de bladeren. Krulvaren mag wat meer (indirect) zonlicht krijgen dan de andere soorten kamervarens.
- Geef een Varen liever geen water in het midden van de plant, want dan kan de plant een kale kern krijgen. Giet het water aan de zijkant van de plant in de potgrond.
- Varens zijn tropische planten. Ze houden van vochtige omstandigheden maar niet van een drassige bodem. Zorg ervoor dat de potgrond altijd licht vochtig blijft, maar dat er geen laagje water onder in de pot blijft staan, want dat kan wortelrot veroorzaken.
- Varens houden van een hoge luchtvochtigheid. Je kunt de luchtvochtigheid verhogen door de plant af en toe te besproeien met een plantenspuit, door de plant naast andere planten te zetten en/of door de luchtvochtigheid in huis te verhogen (bijvoorbeeld met bakjes water).
- In het groeiseizoen (lente en zomer) kun je varens extra voeding geven. Dit mag universele kamerplantenvoeding zijn. Kijk voor de juiste dosering op de verpakking, want te veel voeding kan schadelijk zijn voor je kamerplant varen.
-
Wil je jouw verzorging naar een nog hoger niveau tillen, geef je varens dan kalkarm water. Geef bijvoorbeeld regenwater op kamertemperatuur in plaats van koud kraanwater, of verminder de hoeveelheid kalk door leidingwater even te laten staan (zodat mineralen bezinken).
Is een Varen giftig?
Nee, kamervarens, oftewel Varens voor binnen, zijn doorgaans niet giftig voor mensen en huisdieren als honden en katten. Bij intensief huidcontact of overmatige inname is het wel altijd raadzaam om te controleren of er klachten zoals huidirritatie of roodheid in de mond ontstaan. Raadpleeg in dat geval een (dieren)arts.
Zijn Varens luchtzuiverende kamerplanten?
Varens dragen bij aan een goede luchtkwaliteit in huis doordat ze verontreinigende stoffen uit de lucht absorberen, de luchtvochtigheid in huis verhogen en, zoals alle planten, zuurstof produceren tijdens fotosynthese. Varens zijn daarmee relatief goede luchtzuiveraars, maar er zijn andere kamerplanten die doorgaans effectiever zijn bij het verwijderen van toxische stoffen, zoals Sansevieria en Lepelplant.
Kamerplant Varen stekken: hoe en wanneer?
Wil je een Varen stekken, oftewel vermeerderen? Dan kun je dat het beste doen in het voorjaar, want in het groeiseizoen heb je de grootste kans dat de nieuwe plant goed wortelt en groeit. En Varen stekken doe je doorgaans door middel van deelstek oftewel scheurstek. Lees in dit artikel alles over stekken en bekijk het onderstaande stappenplan voor het stekken van Varen.
Let op: de meeste Varens zijn te stekken door middel van deelstek (scheurstek). Groeien de bladeren van jouw varen vanuit één punt en kun je daardoor de wortelkluit niet delen, zoals het geval is bij Asplenium Nidus en Zilvervaren? Dan kun je deze Varen niet vermeerderen door deelstek. Op een andere manier stekken (via sporen) is een tijdrovende en ingewikkelde klus en daarom gaan we daar in dit artikel niet verder op in.
Varen stekken door te delen: stappenplan
- Haal de moederplant voorzichtig uit de plantenpot en haal met je handen zoveel mogelijk potgrond weg van de kluit.
- Deel de kluit in twee (of eventueel drie) delen, door de plant voorzichtig te scheuren. Vaak valt de kluit bij het verpotten al een beetje uit elkaar en kun je zien waar je de kluit het beste kunt delen. Let op: elk deel moet wortels en bladeren hebben om te overleven. Lukt het niet om de plant te scheuren? Snijd de kluit dan los met een scherp en schoon mes.
- Zet de stek van de Varen op een warme plek (niet in direct zonlicht) en geef water. Zet de moederplant ook terug in de pot en geef de plant water, wat nieuwe potgrond en eventueel wat plantenvoeding.
- Zorg voor een hoge luchtvochtigheid rondom de stek (en moederplant). Besproei de plant regelmatig met een plantenspuit.
Tip: doet je Varen stekje (of moederplant) het niet zo goed? Dan kun je er ook voor kiezen om de plant(en) water te geven van onderaf. Zet de pot (met gaten onderin) in een laagje water en laat de plant het water opzuigen.
Symbolische betekenis van Varens
Varens staan symbool voor groei, nieuw leven, onverwoestbaarheid, vruchtbaarheid en bescherming. Deze symboliek hebben Varens te danken aan hun vermogen om zich voort te planten via sporen en aan hun eeuwenoude geschiedenis. Varens behoren tot de oudste planten ter wereld, wat betekent dat ze overleven, groeien en sterk zijn in moeilijke omstandigheden.In sommige culturen staan Varens ook symbool voor magie. De plant werd vroeger namelijk geassocieerd met magische krachten en de zoektocht naar geluk. Men geloofde dat Varens geluk brachten.
Leuk weetje: vroeger gebruikten de Maori (inheemse bevolking van Nieuw-Zeeland) Zilvervarens om in het donker de weg te vinden. De onderkant van de bladeren is namelijk zilverachtig, waardoor het licht van de maan en sterren weerkaatst wordt. De bladeren lijken licht te geven en schenen zo een beetje bij op de route. Deze Zilvervaren komt - samen met vele andere soorten - veel voor in Nieuw-Zeeland en is daar een nationaal symbool van groei, richting en nieuw leven.
Waar komen Varens oorspronkelijk vandaan?
Varens behoren tot de oudste en meest diverse planten op aarde. Ze zijn ruim 300 miljoen jaar geleden ontstaan in tropische regenwouden die destijds de aarde bedekten. Ze verspreidden zich via sporen (in plaats van zaden), wat Varens bijzonder maakt. Gedurende miljoenen naren evolueerden Varens in verschillende vormen en maten. Van kleine bodembedekkers tot grote boomvarens. In de loop der jaren breidden ze zich uit van de tropen naar gematigde en koelere klimaten.
Varens als kamerplant werden voor het eerst populair in de 19e eeuw, toen Victorianen begonnen met het verzamelen van exotische planten uit diverse werelddelen. Varens werden steeds vaker naar Europa en andere werelddelen gebracht en groeiden steeds vaker in gematigde gebieden, bossen en bergachtige gebieden. Tegenwoordig zijn Varens wereldwijd niet alleen in de natuur te vinden, maar zien we ze ook vaak terug als kamerplant. Ze zijn geliefd vanwege hun weelderige bladeren, frisgroene kleuren en onderhoudsvriendelijke karakter.
