Hoe ziet rozemarijn eruit?
Rozemarijn is een dwergstruik met houtachtige, rechtopstaande stelen (heester). Rozemarijn heeft doorgaans groene blaadjes die een beetje op naaldjes lijken. Gedroogd zijn dat de kruiden, maar aan de plant groeien eetbare bloemetjes van het voorjaar tot de zomer (vaak ergens tussen maart en juni, afhankelijk van de standplaats). De bloemetjes kunnen lichtblauw, wit, paars of roze van kleur zijn. Bovendien bevatten de bloemen van rozemarijn veel nectar, waardoor de plant vlinders, bijen en andere bestuivers aantrekt.
rozemarijn: soorten en eigenschappen
Rozemarijn maakt onderdeel uit van de Lamiaceae, oftewel de lipbloemenfamilie. Tot deze familie behoren ook andere aromatische planten als tijm, lavendel, salie en munt. Rozemarijn is wintergroen, redelijk winterhard en wordt vooral gewaardeerd om zijn aromatische geur en culinaire toepassingen.
De meest voorkomende rozemarijn, rozemarijn officinalis, groeit de hoogte in tot zo'n 80 centimeter en kan maximaal 1.5 meter hoog worden. Daarnaast is er een kruipende soort, kruiprozemarijn, die ongeveer 30 centimeter hoog wordt en ideaal is voor borders, hangmanden en op muurtjes. De Rosmarinus officinalis 'Blue Winter' heeft blad in blauwgrijze tint en een smaak die iets minder uitgesproken is. Deze soort wordt zo'n 75 tot 100 centimeter hoog.
wanneer rozemarijn planten?
Rozemarijn kan het beste worden geplant in het voorjaar, wanneer de vorstperiode voorbij is en de grond al warmer wordt (april tot eind juni). Door rozemarijn in het voorjaar te planten heeft de plant tijd om te wortelen voordat het zomer wordt. Rozemarijn houdt van arme, kalkhoudende grond.
tips voor het planten en verzorgen van rozemarijn
- Rozemarijn gedijt het beste op een redelijk beschutte plek in de volle zon. Halfschaduw kan ook, maar hoe meer zon, hoe beter de rozemarijn het zal doen.
- Zorg voor goed doorlatende grond. Rozemarijn heeft een goede luchtcirculatie nodig.
- Rozemarijn is winterhard, maar wel vorstgevoelig. Wil je rozemarijn beschermen tegen vorst, leg dan droge bladeren bij de voet van de plant en dek eventueel af met een vliesdoek. Staat je rozemarijn in pot, dan kun je 'm onder een overkapping of in een kas of serre zetten om te overwinteren.
- Rozemarijn die je in de tuin plant heeft weinig water nodig. Geef alleen water bij extreme droogte en na het planten.
- Staat rozemarijn in een pot? Kies dan voor een pot met goede drainage. Laat rozemarijn in pot niet langer dan een week droog staan en geef water indien nodig.
- Je kunt rozemarijn eventueel in het voorjaar voorzien van organische meststof (met kalk) om de groei te bevorderen.
Rozemarijn snoeien
Om je rozemarijn zo gezond en mooi mogelijk te houden is het aan te raden om de plant te snoeien. Doe dit bij voorkeur in de zomer (na de bloei) en in het vroege voorjaar, voordat de nieuwe groei begint (rond maart). Door rozemarijn te snoeien stimuleer je groei en voorkom je dat de plant gaat verhouten. Let op: als je regelmatig (het hele jaar door) takjes rozemarijn afknipt voor in de keuken, ben je eigenlijk ook al aan het snoeien en is snoeien wellicht niet nodig. Het snoeien van rozemarijn is simpel:
- Verwijder alle dode en beschadigde takken met een scherpe snoeischaar.
- Snoei alle takken van de rozemarijn wat terug (zo'n 1/3). Let op: snoei nooit tot in het kale hout en zorg dat er wat groen blijft zitten.
- Snoei eventueel zijscheuten terug om de rozemarijn compact en in mooie vorm te houden.
rozemarijn stekken: wanneer en hoe?
Wil je rozemarijn vermeerderen? Dat is simpel! Bekijk het onderstaande stappenplan voor het stekken van rozemarijn. Stek rozemarijn bij voorkeur in het voorjaar, wanneer de plant vol groeikracht zit, veel scheuten heeft en het makkelijkst wortelt.
- Selecteer de plant waar je een stekje van wilt nemen. Kies een gezonde, niet bloeiende scheut (zonder bloemen) van de moederplant.
- Trek zijtakjes van de rozemarijn zodanig van de plant, dat er nog een stukje van de hoofdtak meekomt (de 'hiel'). Niet gelukt? Snijd dan met een mes de onderkant van de stengels af, net onder een bladknoop. Dit is namelijk het punt van waaruit de blaadjes groeien.
- Verwijder het grootste deel van de blaadjes onderaan de stengels. Doop het stekje eventueel in stekpoeder (dit bevordert wortelvorming).
- Vul potjes (of zaaibakjes/kweekbak) met stekgrond (mix van perliet en potgrond). Steek de stekjes in de grond, langs de randen in de potten (bijvoorbeeld 4 stekjes per potje).
- Dek de stekjes af met een plastic zakje (of deksel van de kweekbak) zodat de stekjes meer vocht vasthouden.
- Geef de stekjes water en zet de potten op een beschutte, warme plek met schaduw (vermijd direct zonlicht).
- Geef de stekjes regelmatig water. Zorg dat de grond vochtig blijft, maar niet te nat (om wortelrot te voorkomen).
- Check na een aantal weken (zo'n 6 weken) de onderkant van de potjes/bakjes. Kijk of er al wortels verschijnen. Zodra je stekjes geworteld zijn, geef je iedere plant een eigen potje met turfvrije potgrond.
- Blijf de plantjes water geven en verpotten naarmate ze groter worden. In het voorjaar (na de vorstperiode) kun je ze uitplanten in je tuin of op je balkon.
de oorsprong van rozemarijn
De Latijnse naam van rozemarijn is Rosmarinus, dat letterlijk betekent 'dauw der zee'. Deze naam kreeg rozemarijn doordat de plant in het wild vooral aan de kust groeit. Oorspronkelijk komt rozemarijn uit de Mediterrane kustregio's, waarschijnlijk uit Griekenland en de omliggende landen. De plant werd voor het eerst gebruikt door de Egyptenaren, Grieken en Romeinen. Men vond zelfs restanten van rozemarijn terug in piramiden van de Egyptenaren! De Oude Grieken associeerden de sterke geur van rozemarijn met liefde, en gebruikten rozemarijn onder andere bij bruiloften.
Ook in de oudheid werd rozemarijn gezien als symbool van liefde en werd de plant gewaardeerd vanwege de vermeende genezende eigenschappen. Tijdens de Middeleeuwen verspreidde rozemarijn zich in Europa. Het werd een populaire plant in kloostertuinen en bij apotheken. De plant werd over de hele wereld steeds populairder, zowel voor culinaire als medicinale toepassingen. Ook tegenwoordig kent rozemarijn vele toepassingen. Van decoratieve doeleinden tot in aromatherapie en van medicinale tot culinaire toepassing.
waar wordt rozemarijn voor gebruikt?
Rozemarijn is een veelzijdige plant die bekendstaat om haar vele toepassingen. Dit zijn de meest bekende redenen waarom rozemarijn wordt gebruikt:
- Culinair: als kruid wordt rozemarijn vaak gebruikt als smaakmaker in gerechten en als kruiden voor thee. Zowel verse als gedroogde rozemarijnblaadjes zijn hiervoor geschikt. Het kruid wordt het meest verwerkt in vleesgerechten (zoals kip, rund-, lams- en varkensvlees), bij vis, aardappelen, brood en sauzen. Rozemarijn in gerechten zorgt voor een aromatische, kruidige smaak die goed te combineren valt met andere specerijen en kruiden.
- Medicinaal: rozemarijn kent een rijke historie in de traditionele geneeskunde, vanwege de vermeende geneeskrachtige eigenschappen. Het wordt onder andere gebruikt bij spijsverteringsproblemen, hoofdpijn, vermoeidheid en voor een betere bloedcirculatie.
- Aromatherapie: de geurige, etherische olie die afkomstig is van de takken en bloeiende toppen wordt gebruikt in aromatherapie. De olie wordt bijvoorbeeld toegevoegd aan baden, oliën en luchtverfrissers vanwege de verkwikkende werking.
- Cosmetisch: rozemarijn olie wordt, vanwege de verzorgende en anti-microbiële eigenschappen ook toegevoegd aan crèmes, shampoos, conditioners en zeep. Rozemarijn olie wordt ook gebruikt om de gezondheid van het haar en de hoofdhuid bevorderen.
- Decoratief: vanwege de geur en aantrekkelijke, groenblijvende bladeren wordt rozemarijn ook gebruikt om tuinen, balkons en bloemstukken te verfraaien.
- Anti-muggen: rozemarijn wordt soms gebruikt als natuurlijk middel om muggen af te stoten. Door rozemarijnolie te mengen met bijvoorbeeld kokosolie en het op de huid te smeren, help je te voorkomen je dat muggen je steken. Ook rozemarijnplanten in je tuin en kaarsen met rozemarijn of wierook met rozemarijn zouden kunnen helpen muggen op afstand te houden.
de symbolische betekenis van rozemarijn
Rozemarijn wordt vooral gewaardeerd om zijn nuttige eigenschappen en geur. De plant heeft een rijke symboliek, die varieert per cultuur en afhankelijk is van de context. In Nederland staat de plant voornamelijk symbool voor trouw en vriendschap. Dit zijn de bekendste symbolische betekenissen van rozemarijn:
- Trouw en niet-vergeten: al eeuwenlang wordt rozemarijn vaak gebruikt bij ceremonies en rituelen als symbool van trouw. De plant vroeger opgenomen in bruidsboeketten en kransen. Ook werd de plant gegeven aan geliefden die op reis gingen.
- Genezing en zuivering: rozemarijn staat bekend om zijn medicinale eigenschappen en wordt gebruikt in traditionele geneeskunde vanwege de vermeende genezende en zuiverende eigenschappen. De plant wordt daarom geassocieerd met genezing en gezondheid.
- Liefde en vriendschap: rozemarijn wordt geassocieerd met liefde en vriendschap. Het wordt van oudsher gebruikt als een geschenk aan geliefden als teken van waardering en genegenheid.
