Wat is onkruid?
Onkruid is een term voor planten die als ongewenst worden beschouwd. Het zijn planten die groeien op een plek waar je ze niet wilt hebben, zoals in het gazon, tegen de gevel, tussen de tegels of in de border.
Er is geen biologische definitie van onkruid. Dat wil zeggen: er is geen afgebakende lijst van planten die onkruiden zijn, want het is een subjectieve term: wat we als ongewenste planten beschouwen, is situatie- en persoonsafhankelijk.
Onkruid voorkomen: zo doe je dat
De beste manier om onkruid tegen te gaan is door het te voorkomen. Bekijk de onderstaande tips om onkruid te voorkomen in je border, tussen bestrating en in je gazon:
Onkruid voorkomen in borders
- Plant bodembedekkers: een van de beste trucs om onkruid te voorkomen is om de bodem bedekt te houden, zodat onkruid te weinig licht en ruimte krijgt. Dat doe je bijvoorbeeld door het planten van wintergroene bodembedekkers (lage, kruipende planten) en/of dichtgroeiende planten. Denk bijvoorbeeld aan ooievaarsbek (zon), vrouwenmantel (halfschaduw) of kruipend zenegroen (schaduw).
- Dek de bodem af met een mulchlaag: een andere manier om de bodem te bedekken is door in het voorjaar een dikke laag mulch (organisch materiaal zoals compost, cacaodoppen of sierschors) aan te brengen. Dit houdt niet alleen onkruid tegen, maar zorgt er ook voor dat water minder snel verdampt en de grond eronder luchtig blijft.
Onkruid voorkomen tussen bestrating
- Zorg voor een goede afwatering (zorg ervoor dat er geen water op je stoep, pad of terras blijft staan na een regenbui.
- Beperk het aantal voegen tussen je bestrating, kies bij voorkeur voor grote tegels, en maak de voegen die je hebt regelmatig schoon.
- Maak gebruik van onkruidwerend voegzand bij het aanleggen van je pad, terras of stoep.
- Plaats een worteldoek onder de bestrating, zodat onkruid er niet doorheen kan groeien. Let wel: worteldoek voorkomt onkruid van onderaf, maar voorkomt niet alles: er kan nog steeds onkruid uitzaaien, op je bestrating terechtkomen en op die manier gaan groeien.
- Ga regelmatig met de bezem over je stoep, pad of terras. Op die manier verwijder je zaden die op het pad zijn gewaaid of ingelopen.
Onkruid voorkomen in gazon
- Maai het gras regelmatig: zorg ervoor dat het gras niet te lang wordt (en dat onkruid gaat bloeien), maar maai het gras ook zeker niet te kort, want daardoor kan onkruid makkelijker groeien.
- Bemest je gras op basis van de behoefte: geef de juiste bemesting voor jouw gazon. Kijk daarvoor vooral naar de voedingswaarde en zuurtegraad. Een gezond gazon heeft een pH-waarde tussen 6 en 7. Je test de zuurtegraad en voedingswaarde met een pH-meter en/of bodemtest, te koop bij tuincentra.
- Als de pH-waarde lager is dan 6, kan het nodig zijn om kalk toe te voegen.
- Als de pH-waarde hoger is dan 7, kan het nodig zijn om ijzer toe te voegen.
- Verticuteer het gazon jaarlijks. Een verticuteermachine snijdt de grond open en verwijdert mos en dood gras. Hierdoor komt meer licht en lucht bij de graswortels, wat de groei van het gras bevordert, kale plekken vermindert en de groei van onkruid tegengaat.
- Gras zaaien: zaai kale plekken (bijvoorbeeld na verticuteren) goed in. Op kale plekken krijgt onkruid meer kans om te groeien.
- Besproei het gazon bij droogte: wanneer het gazon verzwakt is en een tekort aan voedingsstoffen heeft, is het minder goed bestand tegen onkruid.
- Goede afwatering: zorg voor een goede afwatering. Als regenwater niet makkelijk wegloopt, is het gazon gevoeliger voor mos en onkruid.
Tip: onkruid groeit met een reden. Kijk naar het type onkruid en wat dit zegt over de kwaliteit van je bodem. Heb je bijvoorbeeld veel klavers in je gazon? Dat kan te maken hebben met een stikstoftekort en/of een gazon dat te kort wordt gemaaid.
Onkruid bestrijden op een natuurlijke manier: hoe doe je dat?
Onkruid in gras? Onkruid in de moestuin of onkruid tussen tegels? Zo verwijder je het op een natuurlijke manier:
- Onkruid wieden met de hand: met de hand (en eventueel een onkruidsteker) onkruid weghalen uit borders, tussen bestrating en in het gras is misschien geen klusje waar je op zit te wachten, maar het is wel effectief! Belangrijk is om de hele wortel van de plant te verwijderen, zodat het niet opnieuw aangroeit.
- Verticuteren: door het gazon te verticuteren haal je mos en ander onkruid (zoveel mogelijk) uit het gras. Strooi na het verticuteren graszaad op het gazon voor optimale groei en aangroei van eventuele kale plekken.
- Grondig schoffelen: schoffelen van borders werkt prima om de grond los te maken en onkruid af te snijden, waardoor onkruid niet kan wortelen en uitdroogt. Let op: schoffelen is vooral effectief bij eenjarig onkruid. Hardnekkig onkruid (met diepe wortels) groeit vaak gewoon verder als er een stuk wortel in de grond blijft zitten.
- Schraap onkruid tussen bestrating weg: schraap onkruid, met wortel en al, weg met een smalle onkruidkrabber of een oud mes.
- Wil je hardnekkig onkruid tussen tegels of grind of groene aanslag verwijderen? Dan kun je er ook kokend water overheen gieten. De hitte van het water maakt de plantcellen kapot, waardoor ze verdrogen.
- Last van groene aanslag op tegels of houten meubels? Gebruik baking soda tegen onkruid en groene aanslag. Los een paar eetlepels soda op in kokend water en schrobben maar!
- Blijft het onkruid terugkeren? Gebruik dan eventueel een natuurlijk, biologisch afbreekbaar bestrijdingsmiddel. Vermijd chemische bestrijdingsmiddelen om het milieu niet onnodig te belasten. Vraag een tuinexpert om advies.
Let op: soms wordt geadviseerd om azijn te gebruiken om onkruid te verdelgen. Dit raden we af, omdat het gebruik van azijn veel nuttige insecten in de aarde doodt. Het gebruik van azijn verstoort daarmee de ecologie.
Tips voor het verwijderen van onkruid
Onkruid verwijderen? Bekijk de onderstaande tips voor het weghalen van onkruid
- Wacht niet te lang met het weghalen van onkruid. Laat onkruid niet tot bloei komen, zodat je de verspreiding van zaden minimaliseert.
- Probeer onkruid met wortel uit de grond te trekken. Zit de wortel te diep (zoals vaak bij paardenbloemen)? Gebruik dan een schepje of onkruidsteker. Zet die vlak naast het onkruid in de grond en wiebel heen en weer totdat de wortel loskomt.
- Gooi onkruid op z’n kop en met beleid in een emmer en let op dat je door het gooien geen zaden verspreidt.
- Draag tuinhandschoenen bij het verwijderen van onkruid, want onkruid kan stekelig zijn of soms sappen bevatten die huidirritatie veroorzaken.
- Gooi onkruid nooit op de composthoop, maar in de groene container om verdere verspreiding te voorkomen.
- De beste tijd om onkruid te wieden is vroeg in het seizoen, zo snel mogelijk nadat je het ziet (vanaf februari-maart tot en met de zomer). Verwijder onkruid het liefst op een droge dag wanneer de grond licht vochtig is.
- Last van je knieën door het wieden van onkruid? Gebruik een kniebankje of kniekussentje.
Waarom onkruid bestrijden?
Er zijn verschillende redenen om onkruid te bestrijden:
- Onkruid kan voedingsstoffen, water en licht wegnemen van gewenste planten en ervoor zorgen dat deze minder goed groeien.
- Als je onkruid in je gazon niet weghaalt, zaait het zich snel uit, waardoor gras wordt overwoekerd door onkruid.
- Je vindt het onkruid niet mooi om te zien. Je houdt je stoep, terras en/of gazon liever vrij van onkruid omdat het voor jou geen esthetische waarde heeft.
- Als je niks doet om onkruid te bestrijden, breidt het zich zeer snel uit en krijg je steeds meer onkruid.
Hoe ontstaat onkruid?
Onkruid ontstaat doordat planten zichzelf uitzaaien middels hun zaden. Dat gebeurt op de volgende drie manieren:
- Via de wind. Zaadjes van onkruid waaien over en komen verderop terecht.
- Door dieren, zoals vogels. Ze nemen zaden mee en laten ze verderop vallen.
- Door mensen. We kunnen zaden meedragen op kleding of schoenen en onkruid op die manier verspreiden.
Hoe herken je onkruid?
Onkruid groeit doorgaans zeer snel, onder alle omstandigheden (ook in extreem natte en droge periodes), is zeer sterk en zaait gemakkelijk uit. Maar bedenk goed: planten die door sommigen als onkruid worden bestempeld, worden door anderen juist als wenselijk gezien. Denk bijvoorbeeld aan mensen met een wilde tuin vol planten als klaprozen, fluitekruid en madeliefjes.
Welke soorten onkruid bestaan er?
Omdat onkruid een subjectieve term is (wat voor de een onkruid is, vindt de ander juist prachtig), bevat deze lijst planten die door de meeste mensen als onkruid worden beschouwd. Er bestaan zeer veel soorten ongewenste planten, maar dit zijn de meest voorkomende: paardenbloem, klaver, melkdistel, madeliefje, brandnetel, draadereprijs, vogelmuur, kleine veldkers, kweek(gras), boterbloem, zevenblad, akkerdistel en heermoes.
Onkruid: goed voor biodiversiteit
Tot slot: we snappen dat je de groei van onkruid binnen de perken wilt houden, maar staar je niet blind op wat onkruid in je tuin! Wat voor de een onkruid is, is voor de ander een prachtige plant. Denk bijvoorbeeld aan het plezier dat men kan hebben van een madeliefje of klaproos. Bovendien trekt onkruid bijen aan en zorgt het daarmee voor meer biodiversiteit in de tuin. Kortom: onkruid is zo slecht nog niet!
