Lavendel

hoe ziet lavendel eruit?

Lavendel is een mediterrane plant waaraan 's zomers heerlijk geurende bloemen bloeien, die meestal paars van kleur zijn. De bloemen kunnen ook roze, wit of blauw van kleur zijn. Lavendel is een struik die zo'n 50-75 centimeter hoog en 50 centimeter breed wordt. De plant kenmerkt zich door de lange stelen en grijsgroene, smalle bladeren die winterhard en groenblijvend zijn. Lavendel is een halfheester en maakt onderdeel uit van de Lamiaceae, oftewel de lipbloemenfamilie. Tot deze familie behoren ook andere aromatische planten als tijm, salie en munt. 

Welke soorten lavendel bestaan er?

Vanwege haar prachtige uiterlijk, onderhoudsvriendelijke karakter, aantrekkingskracht op vlinders en bijen én haar heerlijke geur is lavendel een zeer geliefde tuinplant. Niet gek dat vrijwel iedereen deze plant kent en dat er zo'n 30 verschillende soorten lavendel bestaan! Dit zijn de 3 bekendste lavendelsoorten: 

• Lavandula angustifolia: dit wordt ook wel de Engelse lavendel, 'echte' lavendel genoemd. Deze variant is het meest winterhard (bestand tegen temperaturen tot -15 graden Celcius) en daarmee het meest geschikt voor ons klimaat. Binnen dit soort zijn veel verschillende cultivars te onderscheiden, zoals ‘Dwarf Blue’ (compacte groei), Lavendel ‘Hidcote’ (donkerpaarse tint) en Lavendel ‘Munstead’ (bleke paarse tint).
• Lavandula x intermedia: deze soort wordt ook wel Spaanse lavendel of Lavandin genoemd. Deze lavendel heeft paarsblauwe bloemen en wordt vaak gebruikt voor het maken van lavendelolie. Spaanse lavendel is, net als de 'echte' lavendel, winterhard, maar deze soort wordt hoger dan de Engelse en Franse lavendel (tot zo'n 80 centimeter hoog). De bladeren van deze lavendelsoort zijn dieper grijsgroen, en bloeien losser aan langere stengels. 
• Lavandula stoechas: deze soort wordt ook wel Franse lavendel, kuiflavendel of vlinderlavendel genoemd. Lavandula stoechas heeft een sterke geur, opvallende paarse bloemen en is te herkennen aan het lila paarse kuifje bovenop de bloemaar. De Franse lavendel is minder winterhard, waardoor deze soort in ons klimaat vooral in potten wordt geteeld. In de volle grond houdt deze lavendel het meestal minder lang uit.

wanneer lavendel planten?

Wil je lavendel planten in je tuin of in potten? Je kunt lavendel in principe het hele jaar door planten, mits het niet vriest of de grond bevroren is. Wanneer de grond warm is (van april t/m september), heeft het planten van lavendel het meeste succes. De beste periode voor het planten van lavendel is het voorjaar (april): na de vorstperiode en voor de warmere periode. Lavendel heeft dan genoeg tijd om te wortelen, waardoor je in de zomer al van de plant kunt genieten. Als je lavendel in de zomer plant, wanneer het warmer en droger is, moet je ervoor zorgen dat de plant voldoende water krijgt. In de herfst is de grond meestal vochtig genoeg en heeft lavendel minder water nodig. Plant je lavendel in de herfst, dan heb je even geduld nodig en geniet je het jaar erop van prachtig bloeiende lavendel. 

Tips voor het planten en verzorgen van lavendel

• Plant lavendel op een zonnige standplaats. Lavendel is een mediterrane plant die houdt van warme en droge omstandigheden.
• Zorg ervoor dat de grond niet te vochtig is om wortelrot te voorkomen. Plant lavendel daarom liever niet na een periode van veel regen. 
• Je hoeft lavendel in de volle grond geen water te geven, tenzij je lavendel plant in de droge zomermaanden.
• Plant lavendel in luchtige, goed doorlatende grond. Mest toevoegen is niet nodig! Je kunt eventueel aanplantgrond gebruiken als je een compacte, kleiachtige grondsoort hebt. 
• De plantafstand van lavendel is afhankelijk van het soort. Heb je een dwergsoort, zoals Hidcote, laat dan 35 centimeter tussen de planten. Heb je een grotere soort, zoals Munstead, dan kunnen de planten zo'n 45 centimeter van elkaar worden gezet. Dit komt neer op 6-9 stuks per vierkante meter bij kleinere soorten en 4-7 stuks per vierkante meter bij grotere soorten. 
• Voeg extra kalk toe. Lavendel houdt van een kalkrijke bodem. Let op: vlinderlavendel, ofwel kuiflavendel (Lavendula stoechas) behoeft geen kalk! 
• Geef lavendel elk jaar een onderhoudsdosis kalk in het voorjaar of najaar. 

Tip: plant je lavendel in een pot? Zorg dan voor goede afwatering! Denk aan drainagegaten in de potten en afwatering door bijvoorbeeld hydrokorrels. Doe je dit niet, dan kan lavendel gaan rotten. Geef lavendel in pot (die geen regenwater opvangt) water wanneer de grond droog aanvoelt. 

Lavendel planten in je tuin? Zo doe je dat!

1. Heb je een zonnige standplaats gevonden, graaf dan een plantgat dat twee keer breed is als de kluit. Zet lavendel niet te diep. Houd voor de diepte van het gat iets meer dan de grootte van de kluit aan. 
2. Maak de grond in het plantgat los en voeg kalk en eventueel wat aanplantgrond toe. Kalk is altijd aan te raden (behalve bij vlinderlavendel). Aanplantgrond is vooral nodig als je compacte een leem- of kleigrond hebt, om de grond luchtiger te maken en drainage te verbeteren. 
3. Dompel de plantkluit in water.
4. Plaats de kluit in het gat en vul de ruimte op met aarde (en eventueel aanplantgrond).
5. Druk de grond aan en geef de plant genoeg water. Je hoeft de plant hierna geen water meer te geven, tenzij je de lavendel 's zomers aanplant. 

Wanneer bloeit lavendel?

Lavendel is een zomerbloeier. De plant bloeit doorgaans van juni tot september en de piek van de bloei wordt bereikt in juli. De exacte bloeiperiode van lavendel is afhankelijk van het soort en van het klimaat.  

Moet je lavendel snoeien?

Ja. Lavendel, ook jonge lavendelplanten, kun je het beste twee keer per jaar snoeien: een keer in het voorjaar (maart/april) en een keer in de late zomer (augustus/september), wanneer lavendel is uitgebloeid. Wacht niet te lang met snoeien, want dan loopt de plant niet meer uit. Door lavendel regelmatig te snoeien blijft de plant mooi vol en bossig.

• Lavendel snoeien in het voorjaar (hoofdsnoei): wanneer er geen sprake meer is van nachtvorst, vaak begin april, geef je lavendel de eerste snoeibeurt van het jaar. Snoei de lavendelplant zo diep mogelijk terug, maar wel boven een nieuwe scheut of uitloper. Snoei niet in het hout! 
• Lavendel snoeien in augustus of september (vormsnoei): wanneer je lavendel is uitgebloeid, snoei dan de uitgebloeide stelen eraf en snoei de plant in vorm, zodat hij als een mooi bolletje de winter in kan gaan. Snoei niet zo rigoureus, doe dat liever in het voorjaar. De vlinderlavendel (ook wel kuiflavenel of lavendula stoechas), zul je eerder snoeien dan de klassieke lavendel, aangezien deze soort eerder bloeit en eerder is uitgebloeid.  

Oorsprong en toepassingen van lavendel

Lavendel, ofwel Lavandula, komt van oorsprong uit het Middellandse Zeegebied. Lavendel is een lage, sterk vertakte struik die van oorsprong groeit op droge, rotsige, kalkrijke hellingen. Het wetenschappelijke woord Lavandula is afkomstig van het woord lavare wat ‘wassen’ betekent. Deze naam kreeg de plant vanwege het gebruik van lavendel in baden in de oude Romeinse badhuizen. Daar werd lavendel gebruikt om vervelende geurtjes tegen te gaan en ontspanning te bevorderen. Lavendel en lavendelolie zijn al duizenden jaren in gebruik vanwege de aromatische, kalmerende en medicinale eigenschappen. Tegenwoordig is lavendel een populaire plant in tuinen over de hele wereld. Daarnaast wordt lavendel gebruikt voor veel verschillende doeleinden, zoals in aromatherapie, als ingrediënt in zeep en parfum en voor culinaire gerechten. 

lavendel stekken: hoe doe je dat?

Kun je geen genoeg krijgen van lavendel en wil je jouw lavendel vermeerderen? Ziet jouw lavendel er niet meer zo goed uit en wil je een nieuwe plant stekken? Of wil je iemand anders blij maken met een stekje van je geliefde plant? Lavendel leent zich er prima voor om te stekken. Je doet dit het liefst in de zomer (bijvoorbeeld tijdens de vormsnoei), zodat je stekjes de tijd hebben om te wortelen voordat het winter is. Met het onderstaande stappenplan is lavendel stekken een fluitje van een cent!

1. Vul potjes of kweekbakjes met stekgrond.
2. Selecteer een gezonde moederplant. Check de plant op ziektes en plagen. Zoek naar niet-bloeiende scheuten aan de buitenkant van de plant. 
3. Maak een zogeheten 'hielstek': trek een zijtak van de hoofdstam met een stukje bast ('hiel') er nog aan. Daar groeien straks de nieuwe wortels van je stek aan. Heb je geen 'hiel'? Snijd dan met een scherp mes, vlak onder een bladknoop, de stengel af.
4. Verwijder de onderste bladeren van de stek, zodat het onderste gedeelte kaal is en je het stekje makkelijk in de grond kunt steken. 
5. Optioneel: steek de stek in stekpoeder om wortelvorming te stimuleren.
6. Steek het stekje (of meerdere stekjes) in de potjes of bakjes, zo'n 2-3 centimeter diep.
7. Geef goed water en maak de grond vochtig maar niet doorweekt.
8. Bedek de stekjes met plastic folie of een doorzichtig zakje (of zet de deksel op de kweekbak). Zo blijft de stek vochtig.
9. Zet de stekjes op een warme, zonnige plek (bijvoorbeeld binnen op een vensterbank), maar vermijd direct zonlicht om uitdroging te voorkomen.
10. Zodra de eerste wortels aangroeien (meestal na een maand), maak je een gat in het plastic om voor meer ventilatie te zorgen. Verwijder na een paar weken het plastic en laat de stekjes verder groeien.
11. Als de stekjes goed geworteld zijn (een paar maanden nadat je ze gestekt hebt), verplant je ze in individuele, grotere potten. Zet ze beschut in een kas of in een serre. In het voorjaar kun je ze, indien gewenst, in je tuin planten.

meer vlinders en bijen in je tuin

Lavendel is niet alleen populair bij mensen, maar is ook een geliefde plant bij bijen, vlinders en andere bestuivers. Lavendel draagt bij aan de biodiversiteit en staat in de top 10 van vlinderplanten. Combineer lavendel met andere vlindermagneten zoals ijzerhard (Verbena) en vlinderstruik (Buddleja) en je maakt er helemaal een feestje van! Lavendel is favoriet bij vlinders, bijen en hommels vanwege verschillende redenen: 

• Lavendel produceert veel nectar, wat een belangrijke voedselbron is voor bijen, vlinders en hommels.
• De bloemen van lavendel hebben een opvallende kleur en karakteristieke geur die bestuivers aantrekken.
• Lavendel bloeit langdurig, waardoor de plant bestuivers een lange periode van voedsel voorziet.
• De dichte bloemtrossen van lavendel en de compacte groeiwijze maken het makkelijk om op de bloemen te landen en van bloem naar bloem te bewegen tijdens het verzamelen van nectar.

is lavendel giftig voor huisdieren?

Lavendel wordt over het algemeen niet als giftig wordt beschouwd voor huisdieren, dus het is niet erg als honden of katten er even aan knabbelen. Grote hoeveelheden lavendel kunnen bij sommige huisdieren (zoals honden) wel maagklachten, braken, diarree of maagklachten veroorzaken. Gelukkig houden katten absoluut niet van de geur van lavendel en zullen ze daarom niet van lavendel eten. Kleine knaagdieren zoals konijnen en cavia's kunnen lavendelvergiftiging oplopen als zij aan lavendel knagen, door de hoge concentraties etherische oliën. Neem in geval van vergiftiging contact op met een dierenarts.